Φλαμουριά

Η φλαμουριά με τις πολλές κοινές ονομασίες (φλαμούρι, τίλιο, φιλουριά, φιλύρα κ.α.) είναι ένα φυλλοβόλο και εντυπωσιακό δέντρο μεγάλου μεγέθους. Στην πραγματικότητα αναφερόμαστε σε 5-6 είδη του γένους Tilia. Όλα αυτά τα είδη αυτοφυούνται σε δάση είτε των βόρειων πολιτειών των Η.Π.Α. είτε της βόρειας και ανατολικής Ευρώπης και της Δυτικής Ασίας.

Στη χώρα μας θα δούμε αυτοφυούμενες φλαμουριές στη βόρειο Ελλάδα, στην Ήπειρο και στα βουνά της Πελοποννήσου.

Αναλόγως του είδους, το ύψος της φλαμουριάς κυμαίνεται μεταξύ 15-40μ., η διάμετρος της κόμης τους από 5 ως 15μ. ενώ το πάχος των κορμών μπορεί να φτάσει και τα 4μ.! 

Τα λουλούδια είναι λευκοκίτρινα, αρωματικά, εμφανίζονται από τον Μάιο και ως τον Ιούλιο (αναλόγως του είδους) και προσελκύουν τις μέλισσες.

Τα φύλλα είναι σε σχήμα καρδιάς και πριονωτά στην περιφέρειά τους, βαθυπράσινα που κιτρινίζουν το φθινόπωρο. Η παρουσία ή όχι λευκού χνουδιού στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και στα κλαδιά είναι παράγοντας που διαχωρίζει τα είδη μεταξύ τους. Το σχήμα τους ποικίλλει από κωνικό-πυραμιδοειδές ως σφαιρικό.

Λόγω του επιβλητικού μεγέθους τους οι φλαμουριές φυτεύονται στην κηποτεχνία είτε μεμονωμένες είτε σε δενδροστοιχίες, σε πλατείες και πάρκα. Κοινώς, όπου και αντί να φυτεύονται πλατάνια, θα μπορούσε να φυτευτεί και μια φλαμουριά! 

Αν θέλουμε να δώσουμε αρχοντικό τόνο στον κήπο μας και να έχουμε παχιά και πλούσια σκιά, η φλαμουριά θα πρέπει να είναι στις επιλογές μας αρκεί να έχουμε αρκετό διαθέσιμο χώρο για να μην ‘’πνίξει’’ τα γειτονικά φυτά. 

Επίσης, μπορούμε να την επιλέξουμε (σε συνδυασμό με άλλα δέντρα) για ψηλό ανεμοφράκτη (τις φυτεύουμε ανά 6-8μ.) ή για να μας καλύψει την ανεπιθύμητη θέα από κάποιο κτίριο. Αν προτιμήσουμε τη φύτευση σε δενδροστοιχίες, οι αποστάσεις φύτευσης θα πρέπει να είναι στα 10-12μ.

Είδη φλαμουριάς

Στα ελληνικά φυτώρια θα βρούμε κάποιο από τα παρακάτω είδη φλαμουριάς:

Φλαμουριά η καρδιόφυλλη ή μικρόφυλλη (Tilia cordata): κατάγεται από την Ευρώπη και είναι ίσως η μικρότερη σε μέγεθος φλαμουριά (ύψος 10-20μ. και διάμετρο κόμης 7-10μ.). Ανθίζει Ιούνιο-Ιούλιο και τα φύλλα είναι πιο μικρά, σε σχέση με τα υπόλοιπα είδη. Το σχήμα της δεν είναι σταθερό αλλά ακανόνιστο. Είναι η πιο ανθεκτική φλαμουριά στις χαμηλές θερμοκρασίες (την επιλέγουμε για τις κρύες περιοχές της Ελλάδας).

Φλαμουριά η αμερικάνικη (Tilia americana): 

προέρχεται από τις βόρειες Η.Π.Α. και είναι από τις μεγαλύτερες σε μέγεθος και όγκο φλαμουριές (φτάνει σε ύψος τα 40μ. και σε διάμετρο τα 15μ., ωστόσο συνήθως δεν ψηλώνει περισσότερο από 25-30μ.). Το σχήμα των μεγάλων δέντρων είναι σφαιρικό. Τα φύλλα της είναι λεία και βαθυπράσινα, τα άνθη εμφανίζονται Ιούνιο και Ιούλιο και αντέχει λιγότερο την ατμοσφαιρική ρύπανση των πόλεων, σε σχέση με τα άλλα είδη.

Φλαμουριά η πλατύφυλλος (Tilia platyphyllos): 

η πιο συχνά απαντημένη φλαμουριά στην Ευρώπη (κυρίως στο βόρειο ημισφαίριό της), τόσο ως άγριο είδος όσο και στην κηποτεχνία. Με ύψος τα 20-30μ., διάμετρο κόμης τα 8-12μ. και σχήμα σφαιρικό ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα είδη στο ότι η κάτω επιφάνεια των φύλλων και τα νεαρά κλαδιά καλύπτονται με χνούδι. Τα λουλούδια εμφανίζονται πιο πρώιμα (από τον Μάιο) και είναι ελαφρά κρεμαστά

Φλαμουριά η εριώδης ή αργυρόφυλλη (Tilia tomentosa): αυτοφυείται στην ανατολική Ευρώπη και δυτική Ασία και το έντονο χνούδι που έχει σε φύλλα και κλαδιά της δίνουν από μακριά μια ασημόλευκη εικόνα (η κάτω επιφάνεια των φύλλων είναι σχεδόν λευκή). Το σχήμα της είναι πυραμιδοειδές και το μέγεθός της ανάλογο με το αμερικάνικο είδος. Είναι η πιο ανθεκτική φλαμουριά στην έλλειψη ατμοσφαιρικής και εδαφικής υγρασίας (την επιλέγουμε σε ξηρές περιοχές και όπου δεν έχουμε πολύ διαθέσιμο νερό για πότισμα)

Φλαμουριά η κοινή (Tilia europaea ή Tilia vulgaris): 

πρόκειται για διασταύρωση μεταξύ της πλατύφυλλου και της μικρόφυλλης φλαμουριάς και ανθίζει Ιούνιο-Ιούλιο. Το ύψος της φτάνει τα 15-25μ., η διάμετρος της κόμης της τα 8-12μ. και το σχήμα της είναι ελαφρά κωνικό.

ΧΡΗΣΙΜΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Οι φλαμουριές ανήκουν στην οικογένεια Tiliaceae και στο γένος Tilia. Από τα 30 περίπου είδη του γένους Tilia, στην αγορά θα βρούμε τουλάχιστον 5-6 είδη φλαμουριάς με κηποτεχνικό ενδιαφέρον.

Κλίμα

Τα περισσότερα είδη προτιμούν εύκρατα κλίματα και δροσερό περιβάλλον, με εξαίρεση την αργυρόφυλλη φλαμουριά που αντέχει περισσότερο την εδαφική και ατμοσφαιρική ξηρασία. Οι ενήλικες φλαμουριές είναι ανθεκτικές τόσο στον παγετό (αντέχουν αρκετούς βαθμούς κάτω από τους 0oC) όσο και στη ζέστη. Τα νεαρά δέντρα όμως είναι ευαίσθητα στους παγετούς, γιαυτό τα προστατεύουμε από τις χαμηλές θερμοκρασίες, καλύπτοντάς τα με φλις παγοπροστασίας. 

Οι φλαμουριές αποτελούν ιδανικές επιλογές για τα αστικά τοπία επειδή αντέχουν την ατμοσφαιρική ρύπανση, με εξαίρεση την αμερικάνικη φλαμουριά που είναι σχετικά ευαίσθητη και την επιλέγουμε σε περισσότερο φυσικά οικοσυστήματα. Καθώς οι φλαμουριές αγαπάνε την εδαφική και ατμοσφαιρική υγρασία, σε περιοχές με ξηρό καιρό προτιμάμε τη φύτευση σε ημισκιερές θέσεις του κήπου, για να προστατεύονται από την καυτή ηλιακή ακτινοβολία των θερινών μηνών. Επίσης, έχουν μικρή αντοχή στους ανέμους (σχίζονται τα φύλλα τους) γι αυτό επιλέγουμε απάνεμες θέσεις

Πολλαπλασιασμός

Πολλαπλασιάζονται με σπόρο, με μοσχεύματα και με παραφυάδες, όμως οι τεχνικές αυτές απαιτούν κάποιες γνώσεις και είναι σχετικά χρονοβόρες. Μπορούμε να αγοράσουμε το είδος της φλαμουριάς που προτιμάμε από τα φυτώρια και να το φυτέψουμε κατευθείαν στον κήπο μας.

Κλάδεμα

Αφήνουμε τις φλαμουριές να πάρουν ελεύθερα το τελικό τους μέγεθος και (αν θέλουμε) κλαδεύουμε μόνο τα πρώτα χρόνια από τη φύτευση την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου τα νεαρά δέντρα, προκειμένου να τους δώσουμε το επιθυμητό σχήμα και για να αφαιρέσουμε τα ξερά ή άρρωστα κλαδιά. Δεν κλαδεύουμε τα ενήλικα δέντρα και αν χρειαστεί κλάδεμα, π.χ. για τη διόρθωση του σχήματος των δέντρων ή για να αφαιρέσουμε ξερά κλαδιά ή βραχίονες, αυτό μπορεί να γίνει μόνο από συνεργεία με εξειδικευμένα μηχανήματα, λόγω του ύψους και του μεγέθους των δέντρων. Σε κάθε περίπτωση, αν κόψουμε μια φλαμουριά χαμηλά ανανεώνεται και αναπτύσσει νέους και δυνατούς βλαστούς, καθώς ανέχεται ακόμα και τα αυστηρά κλαδέματα.

Πότισμα

Όλα τα είδη έχουν ανάγκη από αρκετή εδαφική και ατμοσφαιρική υγρασία. Ποτίζουμε τακτικά όλους τους θερμούς μήνες του έτους (3-5 ποτίσματα ανά μήνα), ιδιαίτερα σε περιοχές ξηρές και χωρίς αρκετή ατμοσφαιρική υγρασία. Φροντίζουμε να μη λιμνάζει το νερό στην περιοχή των ριζών

Προσβολές

Τα πιο σοβαρά προβλήματα δημιουργούνται από μύκητες και βακτήρια που προσβάλλουν τις ρίζες των δέντρων και μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και την ξήρανσή τους. Για να το αποφύγουμε αυτό, πρέπει να λάβουμε μέτρα ώστε να στραγγίζει πολύ καλά το νερό του ποτίσματος και της βροχής. Έτσι, κατά τη φύτευση ανοίγουμε μεγάλο λάκκο (70εκ. x 70εκ) και στο μίγμα που θα φτιάξουμε χρησιμοποιούμε τόσο κόμποστ ή καλά χωνεμένη κοπριά (για να είναι το μίγμα αφράτο και με αρκετή οργανική ουσία) όσο και κάποιο αποστραγγιστικό υλικό, όπως ελαφρόπετρα, χαλίκι, άμμο κλπ.

Όσο τα δέντρα είναι σε μικρό ακόμα μέγεθος, αν εμφανιστούν μελίγκρες τα ψεκάζουμε με διάλυμα πράσινου σαπουνιού και οινόπνευμα (διαλύουμε 2-3 κουταλιές της σούπας σαπούνι και 1 κουταλιά της σούπας οινόπνευμα σε 1 λίτρο νερό) και αν διαπιστώσουμε κοκκοειδή ή ψώρες (μικρά έντομα που μυζούν χυμούς από κλαδιά και φύλλα), κλαδεύουμε το χειμώνα αραιώνοντας τους πυκνούς βλαστούς για να αερίζεται περισσότερο το δέντρο.

Λίπανση:

Τα ενήλικα δέντρα δε χρειάζονται λίπανση αλλά μπορούμε κάθε 2-3 χρόνια να σκορπίζουμε γύρω από τον κορμό (και όσο εκτείνεται η φυλλωσιά των δέντρων) 50 κιλά καλά χωνεμένη κοπριά, ώστε να αυξήσουμε την οργανική ουσία του εδάφους. Για να αναπτυχθούν γρήγορα τα νεαρά δέντρα, τα πρώτα 3-4 χρόνια από τη φύτευση ρίχνουμε αρχές άνοιξης ένα σύνθετο, κοκκώδες βιολογικό λίπασμα, του τύπου 7-7-10

Μικρές Συμβουλές

... λόγω του μεγέθους τους οι φλαμουριές δεν καλλιεργούνται σε γλάστρες. Επίσης, φυτεύουμε 7-8μ. μακριά από διαδρόμους και κτίσματα, λόγω του ισχυρού ριζικού τους συστήματος

του Γιάννη Κωνσταντόπουλου

 realfarm.gr