Sunday 20 June 2010

Το μουσείο κέρινων ομοιωμάτων Π. Βρέλλη στα Ιωάννινα

Ο (Αρχι)μάστορας, ενδυματολόγος, συλλέκτης και αρχιτέκτονας Παύλος Βρέλλης


Έργο ζωής ενός και μόνο ανθρώπου, του καλλιτέχνη- εικαστικού Παύλου Βρέλλη, αποτελεί το Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας στο Μπιζάνι Ιωαννίνων, όπου ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με την ιστορία, μέσα από κέρινα ομοιώματα, ξακουστών, αλλά και αφανών ηρώων, που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην Ελλάδα, από την προεπαναστατική περίοδο έως και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το μουσείο, που φέρει το όνομα του Παύλου Βρέλλη, μετρά ήδη 15 χρόνια ζωής: άνοιξε τις πόρτες του για το κοινό στις 31 Ιουλίου 1995 κι έκτοτε, το επισκέπτονται, σε ετήσια βάση, περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι, Έλληνες στην πλειοψηφία τους. Ο καλλιτέχνης είχε πρωτοπαρουσιάσει τα κέρινα ομοιώματά του ήδη από το 1975, στο χωριό Μουζακαίοι.Έχοντας αποσυρθεί από τη μέση εκπαίδευση, με το βαθμό του γυμνασιάρχη, αγόρασε μια πετρώδη έκταση γης, 17 στρέμματα, τον Φλεβάρη του 1983, κοντά στο χωριό Μπιζάνι (απέχει 12 χλμ. από τα Γιάννενα και βρίσκεται πολύ κοντά στα ιστορικά πεδία μαχών, που σημάδεψαν τις μάχες των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-'13). Για τα επόμενα 12 χρόνια, δούλεψε πάρα πολύ σκληρά, δεδομένου ότι άρχισε όλο το εγχείρημά του, σε ηλικία 60 χρονών. Ευτύχησε να έχει την αμέριστη βοήθεια πρώην μαθητών και πιστών του φίλων και την υποστήριξη ατόμων, οι οποίοι γνώριζαν τη δουλειά του και πίστευαν στην καλλιτεχνική του φλέβα.

(Αρχι)μάστορας, ενδυματολόγος, συλλέκτης


Δούλεψε ασταμάτητα ως εργάτης, (Αρχι)μάστορας, ενδυματολόγος, συλλέκτης κι αρχιτέκτονας, προκειμένου να δώσει μορφή και ζωή, τόσο στον περιβάλλοντα χώρο όσο και στο εσωτερικό του κτιρίου που "φιλοξενεί" τα κέρινα ομοιώματά του. Κύριος σκοπός του ήταν να μπορέσει να κερδίσει τον επισκέπτη μ' έναν ενδιαφέροντα τρόπο, ώστε να τον κάνει, σταδιακά, να αισθανθεί ο ίδιος υποκείμενο της Ιστορίας και μέσα από τη διαδικασία του "να ανακαλύπτει και να αποκαλύπτει" τα θέματα, να αποκτήσει μια πρωτόφαντη εμπειρία, διευρύνοντας τα όσα γνώριζε σχετικά με πρόσωπα και γεγονότα. Η Ελληνική Ιστορία ήταν η μόνη πηγή απ' την οποία άντλησε τα θέματά του. Με ιδιαίτερη φροντίδα χάραξε δρόμους, διαμόρφωσε πλατείες, έφτιαξε, με τα χέρια του καλντερίμια και βραχόκηπους, μετασχημάτισε το φυσικό περιβάλλον γύρω από το μουσείο και φύτεψε αμέτρητα δέντρα και φυτά. Στο κτιριακό συγκρότημα, που περιλαμβάνει το Μουσείο, τη βιβλιοθήκη, το γραφείο και το χώρο εργασίας του, έδωσε μορφή Αστικής Φρουριακής Αρχιτεκτονικής, που συναντάται μόνο στην ενδοχώρα της Ηπείρου κατά τον 18ο αιώνα.Πάντα, σεβόμενος "τα μορφολογικά και ρυθμολογικά στοιχεία που η ίδια η παράδοση τού έχει υπαγορεύσει".

Με απλά υλικά...

Ο εσωτερικός χώρος του Μουσείου διαμορφώθηκε έπειτα από την κατάτμησή του, σύμφωνα με παράλληλα, συνάλληλα, διάλληλα επίπεδα. Οι κατατμήσεις αυτές οριοθετούν, ταυτόχρονα, τους χώρους-θέματα, που παρουσιάζονται (όχι πάντοτε με αυστηρή χρονολογική σειρά). Οι καλλιτεχνικοί μετασχηματισμοί του εσωτερικού χώρου έγιναν με δική του, προσωπική, εργασία. Αρχικά, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα απλό ντουβάρι με υποτυπώδεις τοίχους και ανοίγματα. Πάντα, με απλά υλικά (όπως, τζίβα, λινάτσα, τσιμέντο, γύψο, νευρομετάλ), άνοιξε ουρανούς, χάρισε πτυχώσεις σε βράχια, απέδωσε υγρούς-μουχλιασμένους τοίχους, οδήγησε τα σοκάκια του στο να παραπέμπουν σε γεγονότα ξεχασμένα από πολλούς… Κάποια από τα αντικείμενα που εκτίθενται, αποτέλεσαν την προσωπική του συλλογή από παλαιοπωλεία και παλιατζίδικα, απ' όλη την Ελλάδα, για περισσότερα από τριάντα χρόνια. Άλλα, όπως τα καριοφίλια, τα τσαρούχια και κάποια μοναδικά "φρούτα" και "βιβλία" αποτελούν δικές του δημιουργίες. Κάποια εξαιρετικής ομορφιάς και τέχνης ρούχα και φορέματα, όπως και κουστούμια και στολές, αποκτήθηκαν από διάφορα μέρη ή σώθηκαν από βέβαιο αφανισμό, ενώ άλλα μεταποιήθηκαν από τον ίδιο. Μας διαφωτίζουν για την ύπαρξη μιας άλλης όψης του καλλιτέχνη: αυτή ενός μοναδικού συλλέκτη-δημιουργού. Συμπληρωμένα με προσφορές φίλων και γνωστών του, όπως και δωρεές της VIII Μεραρχίας και του Σώματος Υλικού Πολέμου, ολοκληρώνουν το έργο, δίνοντας χαρακτήρα και προσωπικότητα στον εσωτερικό χώρο και τα εκθέματά του. Ο Παύλος Βρέλλης αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία το 1947 και συνέχισε τις σπουδές του, αποφοιτώντας από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, το 1954 (με πρακτικό και θεωρητικό πτυχίο). Η δουλειά του είναι αυτή ενός γλύπτη με κλασική παιδεία, χρησιμοποιώντας μόνο πηλό, κατά το πρώτο στάδιο της κατασκευής της προτομής, την οποία δουλεύει. Όπως συνηθίζει να λέει ο ίδιος: "η Ανατομία είναι η ορθογραφία της δουλειάς μου". Ακολουθεί η κοπιώδης εργασία της χύτευσης ενός γύψινου εκμαγείου, σε δυο μέρη, βασισμένο στο πήλινο πρότυπο. Το μόνο που μένει είναι η χύτευση κεριού στο προαναφερθέν καλούπι. Πρώτιστο κριτήριο για την επιλογή των προσώπων και των γεγονότων που παρουσιάζονται, ήταν η επιρροή που άσκησε κάθε μορφή στην ψυχή του καλλιτέχνη και η πίστη του σ' αυτό που συνοψίζεται μέσω του αξιώματος: "η Ελληνική Ιστορία έχει γραφεί όχι μόνο από επώνυμους, αλλά και από ανώνυμους". Στον εσωτερικό χώρο του μουσείου, που έχει συνολικό όγκο 2.500 κυβικά μέτρα, η πρώτη ενότητα εκθεμάτων αφορά την προεπαναστατική περίοδο, η δεύτερη την Επανάσταση του 1821, η τρίτη τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ το μουσείο κλείνει με αναφορές και υπενθυμίσεις (Κυρά της Ρω, Γερμανικοί Φούρνοι, Αναφορά στην τραγωδία της Κύπρου, Ξεριζωμός των Ελλήνων από την Μικρά Ασία, Αναφορά στο Βυζάντιο και την Αρχαία Ελλάδα κ.ά). Σήμερα, ο Παύλος Βρέλλης ζει κι εργάζεται στα Ιωάννινα.

«Δώρο Θεού η ανακύκλωση»

Κουτιά για ανακύκλωση μπαταριών και λαμπτήρων υπάρχουν στον ναό Αγ. Μαρίνας. Την προσπάθεια ξεκίνησε πριν από 4 χρόνια ο εφημέριος, πατήρ Σεραφείμ, και οι πιστοί ανταποκρίθηκαν με θέρμη
«Η ανακύκλωση ήρθε ως γνώση από τον Θεό, η μη συμμετοχή σ’ αυτήν είναι προσβολή για τον Θεό».

«Τα χαρτιά για τη μνημόνευση των ονομάτων είναι επαναχρησιμοποιημένα»,  λέει ο εφημέριος του ναού, π. Σεραφείμ.
Τη φράση αυτή επαναλαμβάνει κάθε Κυριακή κατά το κήρυγμα και σε κάθε ευκαιρία ο π. Σεραφείμ Δημητρίου, εφημέριος του ναού Αγίας Μαρίνας Ηλιούπολης.
Ωστόσο, στη συγκεκριμένη ενορία ισχύει και το «αμ’ έπος, αμ έργον», αφού ήδη εδώ και καιρό η ανακύκλωση έχει γίνει μέρος της εκκλησιαστικής ζωής.
Πριν από τέσσερα χρόνια παραξενεμένοι οι πιστοί είδαν στον πρόναο το ειδικό κουτί της ΑΦΗΣ για την ανακύκλωση των μπαταριών. Ωστόσο, χρόνια μετά, το στοίχημα δείχνει να έχει κερδιστεί: το κουτί αδειάζει μια φορά τον μήνα, γεγονός το οποίο συνιστά επιτυχία, αφού, σύμφωνα με τον π. Σεραφείμ, σε άλλους δημόσιους χώρους η συλλογή γίνεται με πολύ αραιότερη συχνότητα.

Πριν από 9 μήνες ξεκίνησε η ανακύκλωση λαμπτήρων στον ναό της Αγ. Μαρίνας Ηλιούπολης και πριν από 4 χρόνια η ανακύκλωση μπαταριών
Η ανταπόκριση υπήρξε τόσο θερμή, που πριν από λίγους μήνες, στην ενορία άρχισε μια νέα πρωτοβουλία, αυτή της ανακύκλωσης λαμπτήρων.
«Η φωτοανακύκλωση ξεκίνησε πριν από λίγους μήνες, ακόμη είναι νωρίς για να έχουμε στατιστικά στοιχεία, αλλά σιγά σιγά το ποίμνιο εξοικειώνεται και με αυτή την ιδέα», λέει ο π. Σεραφείμ.
Το ενδιαφέρον στη δράση της ενορίας είναι ότι τα κουτιά συλλογής των χρησιμοποιημένων μπαταριών αλλά και των λαμπτήρων βρίσκονται στον κυρίως χώρο του ναού και όχι έξω από αυτόν, ώστε το μήνυμα να είναι άμεσο.

Πριν από 9 μήνες ξεκίνησε η ανακύκλωση λαμπτήρων στον ναό της Αγ.  Μαρίνας Ηλιούπολης και πριν από 4 χρόνια η ανακύκλωση μπαταριών

Η ανακύκλωση φαίνεται να έγινε συνήθεια στην Αγία Μαρίνα, αφού εφαρμόζεται και σε άλλους τομείς.
«Τα χαρτιά που χρησιμοποιούμε για να γράφουν οι πιστοί τα ονόματα υπέρ υγείας ή υπέρ αναπαύσεως είναι ξαναχρησιμοποιημένα. Για την ακρίβεια, συνεργαζόμαστε με φωτοτυπικό κέντρο της περιοχής, το οποίο μας δίνει σελίδες που είναι χρησιμοποιημένες από τη μια πλευρά και από την άλλη, την καθαρή, τις χρησιμοποιούμε στον ναό για την αναγραφή των ονομάτων», εξηγεί ο π. Σεραφείμ.

Επίσης, όλες οι συσκευασίες που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του φαγητού στο συσσίτιο της Αγ. Μαρίνας καταλήγουν με... θρησκευτική ευλάβεια στους ειδικούς μπλε κάδους της ανακύκλωσης, ενώ ακόμη και πάνω στα φυλλάδια της ενορίας υπάρχει προτροπή για κινήσεις που προστατεύουν το περιβάλλον.

Οι λαμπτήρες για παράδειγμα που χρησιμοποιούνται στον ναό είναι ειδικοί λαμπτήρες οικονομίας, και μάλιστα η αντικατάσταση των παλιών έχει γίνει ήδη από το 2004.

«Φέτος η Ιερά Σύνοδος απέστειλε εγκύκλιο σε όλες εκκλησίες να αλλάξουν τους ενεργοβόρους παλιούς λαμπτήρες με οικονομικούς νέας τεχνολογίας, εμείς όμως το έχουμε κάνει εδώ και έξι χρόνια», λέει ο ιερέας.

Ο π. Σεραφείμ αποκαλύπτει στο «Εθνος» ότι υπάρχουν σκέψεις και για μια ακόμη πρωτοβουλία, η οποία ωστόσο έχει προς το παρόν απαγορευτικό κόστος.
Οπως αναφέρει, με τον αντιπρόεδρο του εκκλησιαστικού συμβουλίου, ο οποίος είναι πολιτικός μηχανικός, έχουν κάνει έναν πρώτο υπολογισμό της δαπάνης για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων στη στέγη της εκκλησίας, καθώς η κλίση είναι τέτοια που επιτρέπει την απευθείας τοποθέτηση των μονάδων, χωρίς τροποποιήσεις.
Ωστόσο, όπως ομολογεί ο εφημέριος, η ιδέα παραμένει προς το παρόν στα χαρτιά, καθώς το κόστος είναι πολύ υψηλό και το παγκάρι έχει μειωμένα έσοδα λόγω κρίσης...

Βαρθολομαίος
«Πράσινος» Πατριάρχης

Υπέρμαχος της προστασίας του περιβάλλοντος και δυναμικός ομιλητής σε συνέδρια για την οικολογία ανά τον κόσμο είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος . Από το 1994 ως τα 1998 διοργανώθηκαν στη Χάλκη, υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριάρχη, πέντε συνέδρια με επίκεντρο τα προβλήματα της οικολογίας. Επίσης ο ίδιος πρότεινε στους Προκαθημένους των Ορθοδόξων Εκκλησιών την καθιέρωση της 1ης Σεπτεμβρίου ως Ημέρας Προσευχής για το Περιβάλλον.

ΦΩΤΟ: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΧΡΥΣΟΧΟΪΔΗΣ